Vitruvius versus Zeising

exit de Vitruvius-man, enter de Zeising-man
Ik herhaal nog een keer de titel van het boek van Zeising:[br]'[i]Nieuwe leer over de verhoudingen van het menselijk lichaam, ontwikkeld uit een morfologische basiswet die men tot nu toe niet onderkend had, en die de hele natuur en kunst doordringt[/i]'.[br][br]Die basiswet is volgens Zeising de verdeling volgens de gulden snede. Hij vertrekt, net zoals Vitrivius, van een ideaal menselijk lichaam, zoals uitgebeeld in de Griekse beelden. Zowel Vitruvius als Zeising nemen als eenheid de lengte van een volwassen man. Alle lengten binnen het menselijk lichaam worden uitgedrukt in functie van deze eenheid. Maar beiden rekenen op een heel andere manier.[br][list][*]Vitruvius ziet overal stambreuken (breuken met een teller = 1), wat geeft eenvoudige getallen geeft.[/*][*]Zeising verdeelt de lichaamshoogte met de gulden snede (wat de navel oplevert), waarna beide stukken opnieuw verdeeld worden met de gulden snede enz. Net als je in een decimaal systeem kan je ook door toenemende machtsverheffingen van φ willekeurig kleine eenheden uitdrukken omdat toenemende machten van 0.618 steeds kleiner worden.[br]Omdat φ[sup]2[/sup]=1- φ kan je alle machten van φ noteren als a+bφ (zie tabel). Zeising drukt zijn lengten uit in duizendsten van de hoogte. Een volwassen man is dus 1000 eenheden hoog. [/*][/list]Het lijkt een wonder dat alle afmetingen in een menselijk lichaam kunnen uitgedrukt worden in machten van φ. Het is elementaire rekenkunde, maar het maakt het verhaal van Zeising erg aantrekkelijk.[br]En zo wordt de Vitruvius-man vervangen door de Zeising-man.
bron: Chris Impens
Naast de tekening van Zeising vind je de maataanduidingen. Naar rechts worden de maatverdelingen steeds kleiner volgens bovenstaande tabel.
ver van een 'innocent eye' en 'mind'
Zeisling geeft een onwaarschijnlijk gedetailleerde beschrijving van de verhoudingen van de onderlinge delen van het menselijk lichaam, tot in de finesses bepaald door de GS. Ze neemt niet minder dan 150 pagina's in beslag. Dit doet hij niet bepaald met een [i]innocent eye[/i] of een [i]innocent mind[/i].[br]Het is niet onbelangrijk dat Zeisling vertrekt van een ideaal lichaam van een man en niet vanuit empirisch onderzoek. Hij gaat op een heel typische manier om met verschillen in geslacht, leeftijd een ras. Het zijn volgens hem 'tegendelen die zich in het ideaal verenigen.'[br][list][*]Man en vrouw zijn volgens Zeisling afsplitsingen van de oorspronkelijke mens en "elk van beide geslachten heeft zich a.h.w. gespecialiseerd. De man realiseert de ideale gestalte in het bovenlichaam, de vrouw in het onderlichaam".[/*][*]Hij sluit zich aan bij Petrus Camper (1722-1789), die schedels vergelijkt van '[i]orang oetan, n... en Europeaan[/i]' en met de gehooringang als referentielijn bovenste en onderste deel van schedels vergelijkt. Van 1 : 1 tot 18 : 11 laat het zich raden dat hij constateert "[i]dat de natuur in zijn correcties uiteindelijk terechtkwam bij de Europeaan en 18 : 11[/i]", [i]wat nauwelijks afwijkt van GS[/i]" (18 : 11 = 1.636...)[/*][/list]Zeisling stelt dat de natuur de GS duidelijk hoger waardeert dan de rationale verhoudingen van de muziekleer en ook de continue ontwikkeling van aap tot Europeaan staat voor hem buiten discussie.[br]Zo "[i]biedt de GS een maatstaf tot kwalificeren en rangschikken van rassen en nationaliteiten[/i]" (sic).[br]Met nuchtere wetenschap heeft dit al lang niets meer te maken en de geschiedenis leert tot wat zulke opvattingen leidt.
over schoonheid en de rol van Zeisling
Verrassend besluit Zeisling dat formele schoonheid niet hetzelfde is als schoonheid op zich. De esthetische schoonheid ligt volgens hem niet meer in formele schoonheid, maar in het karakter. Dus ook wie Zeisling wil inzetten om de GS als esthetisch ideaal naar voor te schuiven, komt bij Zeisling van een kale reis thuis.[br]Zijn historisch belang in het denken over de GS in esthetica en kunst ligt dus totaal niet in de echte inhoud van zijn boek. Zeisling is en blijft echter historische belangrijk omdat zijn idealisering van de GS als vormgevend principe opgepikt werd en herhaald in talloze publicaties erna, zodat het uitgroeide tot een algemeen aanvaard narratief.

Information: Vitruvius versus Zeising